بهترین فیلم های سینمای ایران را می توان به راحتی به دو گروه قبل و بعد از انقلاب تقسیم کرد. علی رغم کارگردانان و فیلمبردارانی که علاوه بر دانش دانشگاهی ، به عنوان دستیار کارگردانان بزرگ نیز تجربه کسب کرده اند ، تهیه فهرستی از بهترین فیلم های سینمای ایران کمی دشوار است.
در این مقاله لیستی از بیست فیلم برتر سینمای ایران را با شما به اشتراک می گذاریم. در تدوین این فهرست ، ما سعی کرده ایم حداقل یک اثر از هر یک از این کارگردانان ارائه دهیم. برای آشنایی بیشتر با دنیای فیلم های بلند از دهه سی تا پنجاه.
بهترین فیلم های سینمای ایران قبل از انقلاب
قیصر، ماندگارترین فیلم سینمای ایران
فیلم «قیصر» دومین ساخته مسعود کیمیایی و شاید ماندگارترین اثر اوست. کیمیایی در سال ۱۳۴۸، در بیست و چهارمین سال زندگیاش تصمیم به ساخت این فیلم آوانگارد گرفت و از بازی چهرههای آن روزهای سینمای ایران، بهروز وثوقی جوان، زندهیاد ناصر ملک مطیعی و جمشید مشایخی بهره برد.
اسفندیار منفردزاده ، یکی از آهنگسازان مشهور ایرانی و دوست شیمی دانان ، موسیقی متن این موسیقی را آهنگسازی کرده و موسیقی به یاد ماندنی این فیلم را با زنگ و یک تنبک تلفیق کرده است ، به طوری که فضا و شخصیت قهرمانانه شخصیت ها بیشتر در قالب فیلم و در ذهن بیننده.. این فیلم را عباس کیارستمی کارگردانی کرده و امیر نادری آن را فیلمبرداری کرده است. «قیصر» یکی از پرفروش ترین فیلم های قبل از انقلاب بود که یک سال پس از اکران اولیه مجدداً اکران شد. فیلمی موفق که حتی باعث شد ابراهیم گلستان قلم او را تحسین کند.
فیلم “قیصر” در اولین فریم خود بیننده را شگفت زده و شوکه می کند. داستان فیلم با مرگ یا بهتر بگویم خودکشی آغاز می شود و شخصیت های اصلی فیلم یکی پس از دیگری وارد داستان می شوند و آنچه را که از زبان دیگران اتفاق می افتد درک می کنند؛ خود روایت داستانی دارد. قهرمان قیصر در انتخاب مسیر درست بین اخلاق و سنت مردد است تا زمانی که اندیشه شیمی ساز اسطوره سازی رشد کند و یکی از ماندگارترین نقش ها را در سینمای ایران ایجاد کند. قهرمانی که شیوه پوشیدن کفش و راه رفتن همراه با آهنگ اسفندیار منفردزاده هنوز در ذهن مخاطبان سینمای ایران به یادگار مانده است.
رگبار ۱۳۵۱

رگبار اولین فیلم بلند از بهرام بیضایی محسوب میشود. فیلم با امکانات محدود ساخته شد، اما از کیفیت کار کم نکرد و مورد ستایش قرار گرفت. هرچند در گیشه موفق نبود اما بهترین فیلم بیضایی قلمداد میشود. مارتین اسکورسیزی درباره فیلم میگوید: حال و هوای فیلم من را یاد بهترین چیزهایی انداخت که در فیلمهای نئورئالیستی ایتالیایی دوست دارم و داستان زیبایی یک قصه باستانی را دارد.
فیلم ماجرای یک مثلث عشقی در یک محله فقیر نشین است. معلمی به نام اقای حکیمی (پرویز فنیزاده) پس از اخراج یکی از شاگردانش، با خواهر شاگرد به نام عاطفه (پروانه معصومی) روبرو و به او علاقهمند میشود. همچنان قصاب محله نیز خاطرخواه عاطفه است.
طبیعت بیجان ۱۳۵۴

طبیعت بیجان، فیلمی از سهراب شهید ثالث است که فیلمنامه را هم خود به نگارش درآورده است. اصولا شهید ثالث فیلمساز دغدغهمندی بود و آثارش خالی از بازیگران حرفهای، موسیقی، میزانسنهای شلوغ و لحظات دراماتیک است. همچون فیلم قبلیاش (یک اتفاق ساده) زیستن و روزمرگی را به تصویر میکشد. طبیعت بیجان اثری متفاوت و مهم در تاریخچه موج نو ایران قلمداد میشود. اثری هنری در سینمای مفلوک قبل از انقلاب و دومین اثر از یک فیلمساز آوانگارد.
داستان فیلم به این شرح است که: پیرمردی به همراه همسرش در یک برهوت زندگی میکند و وظیفهاش محافظت و جا به جایی ریل است. تا اینکه نامهای به دستش میرسد که خبر از بازنشستگی او میدهد.
سوته دلان
فیلم «سوته دلان» را سعدی سینمای ایران، علی حاتمی، در سال ۱۳۵۶ جلوی دوربین برد. حکایت عشق پاک و معصومیتی مثال زدنی. حاتمی باز هم اثر خود را برپایهای از سنتها و آداب ایرانی بنا نهاده و برای بیان فلسفهای که اینبار عشقی ناب و بیغلوغش است، از شخصیت دیوانهای استفاده کرده که با عقل و منطق میانهای ندارد؛ درحالیکه اعتقاداتش را نگه داشته است. دیوانه قصه «سوته دلان» روضه و دعا را بلد است، بهشت و جهنم را میشناسند اما به دلیل دیوانگی است که دروغ نمیگوید و معصوم است.
حاتمی در «سوتهدلان» باز هم تلاش میکند باورهای غلط جامعه و تابوهای عوامانه را عقب بزند و به همین منظور، نمایندههایی از قشرهای مختلف اجتماع را در فیلمنامهاش به خدمت گرفته است. این نمایندهها شامل کاراکتری از عامه مردم شرافتمند، «حبیب آقا ظروفچی» با بازی جمشید مشایخی، بیاخلاقیهای اجتماعی، «اقدس» با هنرمندی شهره آغداشلو و در نهایت سادگی و معصومیت و عدم پیروی از عرف اجتماع، «مجید» با بازی ماندگار بهروز وثوقی میشوند. دیالوگهای شخصیتهای ساخته و پرداخته حاتمی مانند سایر شخصیتهای خلق شده در ذهن او، ریشه در آداب، سنن و فرهنگ ایرانی و البته جامعه آرمانی این کارگردان دارند و دلی پر درد از ناملایمات جامعه.
گوزنها، از بهترین فیلم های سینمای ایران
فیلم «گوزنها» را مسعود کیمیایی در سال ۱۳۵۳ ساخت؛ با داستانی که بیشتر به دلیل محتوای تلخ اجتماعی و سیاسی، در لیست سینمای موج نو قرار میگیرد تا سینمای بدنه آن روزها. بازهم نقش اول فیلم را مانند سایر فیلمهای ماندگار کیمیایی، بهروز وثوقی ایفا میکند در کنار فرامرز قریبیان جوان.
قهرمانهای داستان فیلم «گوزنها» دو جوان هستند. دو دوست دوران کودکی، یکی «قدرت» که فراری و درگیر مشکل سیاسی است و «رسول»، غرق در اعتیاد و انحطاط اجتماعی، که دیدار مجددشان باعث بیداری رسول میشود و وجدان او را برای انتقام از باعث و بانیان سرخوردگی و اعتیاد بیدار میکند. گرچه سرانجام داستان تلخ است و دنیای قصه همانقدر سیاه باقی میماند که در ابتدا بود، اما لبخند رضایت را بر لبهای مخاطب مینشاند؛ که هنوز هستند کسانی که برای بهتر شدن زندگی محقر خود، ایستادگی و تلاش می کنند.
در حواشی این فیلم اجتماعی تحسین شده آمده است محمود دولتآبادی، که روزهای اکران فیلم را در زندان بوده، بعد از آزادی از زندان ساواک گفته بود که این فیلم براساس یکی از نمایشنامههای او به نام «تنگنا» ساخته شده است. «گوزنها» همچنین پیش از اکران از تیغ سانسور در امان نبوده و به گفته کیمیایی، بعد از انقلاب نسخه اصلی آن مجددا پخش شد.
صادق کرده ۱۳۵۱

صادق کرده فیلمی به کارگردانی و نویسندگی ناصر تقوایی است. ناصر تقوایی اغلب در فیلمهایش به موضوعاتی در جامعه میپردازد که قابل تامل هستند. اخلاق عمده مضمون مورد استفاده در فیلمهای او است و برای این کارگردان اهمیت زیادی دارد.
صادق (سعید راد)، مشهور به صادق کُرده، در مسیر جادهٔ اندیمشک به اهواز با همسرش (آتش خیر) قهوهخانهای را اداره میکند. شبی در غیاب صادق یکی از دوستان او که رانندهٔ کامیون است به قهوهخانه میآید و پس از هتک حرمت به همسر صادق ناخواسته او را به قتل میرساند.
آرامش در حضور دیگران
فیلم «آرامش در حضور دیگران»، نخستین ساخته بلند ناصر تقوایی است که در سال ۱۳۴۹ جلوی دوربین رفت؛ اما به دلیل توقیف چهارساله، سرانجام در ۱۳۵۲ به اکران عمومی درآمد. بعد از مدتی کوتاه نیز به دنبال اعتراض پرستاران، اولین ساخته تقوایی جوان برای همیشه توقیف شد. تقوایی که آن زمان ۲۹ سال داشت، برداشتی آزاد از داستانی به همین نام به قلم غلامحسین ساعدی را دستمایه فیلمنامه قرار داد و آن را جلوی دوربین برد.
داستان را میتوان در یک خط اینگونه تعریف کرد که سرهنگی بازنشسته، بعد از مرگ همسر خود تصمیم به ازدواج مجدد میگیرد. اما شخصیت سرهنگ، دو دختر او که هر دو شاغل و دور از پدر زندگی میکنند و همسر دوم که جوان است و زیبا، هر کدام حکایتی مجزا و شنیدنی دارند.
داستان افرادی که به ظاهر اعضای یک خانوادهاند؛ اما آنقدر از دغدغههای هم بیخبر هستند که گویا هیچ وقت یکدیگر را نمیشناختند. شخصیتهای این داستان هر کدام در جای خود مهرهای کلیدی است که با مشکلات عاطفی، اجتماعی و روابط عاشقانه اشتباه یا ناکام، دست و پنجه نرم میکنند و در نهایت تنها جوانترین آنهاست که انگار تقدیر را میپذیرد و از آن استقبال میکند.
بازیگران بهنام آن روزهای سینمای ایران از جمله اکبر مشکین، ثریا قاسمی، پرتو نوری علا، محمدعلی سپانلو و منوچهر آتشی جلوی دوربین خالق سریال «دایی جان ناپلئون» بازی کردند.
اسرار گنج دره جنی ۱۳۵۳

اسرار دره جنی فیلمی از ابراهیم گلستان است و بر اساس کتابی است که خودش آن را نوشته است. فیلم انتقادی به سیاستهای شاه بود و پس از اینکه در جشن دو هزار و پانصد ساله به نمایش در آمد توقیف شد و هرگز دیگر بر روی پرده سینما نرفت.
علی (پرویز صیاد) کشاورزی است که به هنگام شخم زمین اش به گنجی بزرگ دست مییابد. او پنهانی و به تکرار مقداری از اشیاء گنج را برای فروش به شهر میبرد، و به زودی زندگی مجللی برای خود فراهم میکند.
۹-شازده احتجاب ۱۳۵۳

شازده احتجاب، فیلمی از بهمن فرمانآرا و برگرفته از رمانی به همین نام از هوشنگ گلشیری است. شازده احتجاب فیلم مهمی در سینمای موج نو ایران محسوب میشود. فیلمنامه با همکاری کارگردان و نویسنده رمان به نگارش درآمده است و موفق هم عمل کرده است. یک فیلم با رگههای سوررئال که به خوبی مخاطب را با خود به خاطرات شازده میکشاند.
داستان فیلم از این قرار است که م بعنوان یک تماشاکر با احوالات یک شازده قاجاری به کند و کاو خاطراتش در یک شب تا صبح میپردازیم. از دوران طفولیت تا بزرگسالی وی در چند فلش بک و فلش فوروارد روایت میشود، تا دلیل حال نابه ساماناش را متوجه شویم.
تنگنا
«تنگنا» را امیر نادری در سال ۱۳۵۲ ساخت. فیلمی درامی اجتماعی با بازی سعید راد. فیلمی که نقش اول آن را یک ضد قهرمان ایفا میکند و بیننده را تا انتها همراه خود و سرنوشتش نگه میدارد. قصه این ضد قهرمان از بطن جامعه و از اتفاقهای روزمره آغاز میشود؛ اما نقش اول داستان به دست خود شرایط را برای خود و اطرافیانش سخت میکند تا جایی که دیگر جایی برای ماندن در جامعه و بین دوستان و آشنایان ندارد
امیر نادری در ابتدای فیلم «تنگنا»، دومین ساخته خود، این جمله را با بیننده به اشتراک گذاشته است: «دیوار تنگنا را دست بلند حادثه میسازد و حادثه، چیزی جز اراده انسان نیست. انسان، که سلول دیوارهای زندان تنگ خویش است.»
منبع:
نت نظر